در پاسخ به این سوال که منتور کیست، در این پست می گویم که منتور به کسی گفته می شود که علاقمند است تا وقت و تخصص و مهارت خود را صرف توسعه و هدایت فردی دیگر نماید. در این مطلب که تعریفی متفاوت از منتور را نوشته ام، به بیان خیلی ساده منتور را توضیح داده ام.

منتور صرفا متعلق به یک استارتاپ یا کسب و کار نیست. اگرچه واژه منتور پس از ورود استارتاپ به زبان فارسی توسعه پیدا کرد، اما این کلمه یعنی Mentor صرفا متعلق به یک استارتاپ نیست اما برای استارتاپ ها کاربرد فراوانی دارد.

منتور کیست و به چه کسی گفته می شود؟

منتور فرد یا یاوری است که یک فرد کم تجربه (در حوره ای خاص) را با ایجاد فضای اعتماد راهنمایی و هدایت کرده و با رفتاری مثبت و سازنده تلاش در نشان دادن راه صحیح به او دارد. یک منتور تاثیرگذار می داند که نقش اصلی او قابل اتکا بودن و معتمد بودن است و ایجاد انگیزه مثبت و همچنین تلاش برای شکوفایی فرد در راستای نیازهای او از وظایف منتور است.

مسئولیت منتور

مسئولیت منتور هدایت منتی (Mentee) است. هدایتی که برخواسته از تجربه و دید وسیع منتور است و شفاف کردن مسیری که جلوی پای منتی قرار دارد. مسئولیت منتور نشان دادن راه حل نیست بلکه راه رسیدن به راه حل است. مسئولیت یک منتور خوب و با تجربه ارائه اطلاعات لازم و دانش و آگاهی به منتی است به شکلی که منتی بتواند اطلاعات لازم برای تصمیم گیری درست را دریافت کرده و بهترین تصمیم را بر مبنای آگاهی ارائه شده از طرف منتور (که گاهی مربی یا مشاور نیز گفته می شود) بگیرد.

مهارتهایی که منتور باید داشته باشد

منتور باید مهارتهای 7 گانه ای را داشته باشد که در زیر به صورت خلاصه توضیح می دهم:

• توانایی و تمایل به اشتراک دانش و اطلاعات مورد نیاز منتی (مشاوره گیرنده)
• آمادگی برای منتورینگ به صورتی که حس خوب علاقه به ارائه اطلاعات در هر جایی نمایان باشد.
• در دسترس بودن و گوشی شنوا برای شنیدن دائمی و حوصله و صبر برای شنیدن به جای صحبت کردن
• صداقت و در عین حال کیاست و هوشمندی یعنی هم صادقانه بیان کند، هم آنچه را که برای منتی مفید است به زبان آورد
• تعمق و نگاه عمیق به مسائل به گونه ای که مسئله را کاملا موشکافانه بررسی کرده و راهکاری که از عمق مساله برآمده باشد را بیان کند
• بی طرفی و عدالت در گفتار به شکلی که طرف خاصی را نگیرد و مستقیما حرف صحیح را حتی اگر برای مشاوره گیرنده یا منتی سخت باشد بیان کند
• تجربه و مهارت و اصالت در کلام و رفتار

در کنار مهارتهای 7 گانه منتور، طبیعتا تخصص در حوزه منتورینگ بخصوص منتورینگ استارتاپ ها و منتور کسب و کارها لازم است. یک منتور قبل از هر چیز باید تخصص در حوزه مربوطه داشته و مثلا منتور کسب و کار باید با مسائل و موضوعات مختلف در حوزه تخصصی استارتاپ و کسب و کار آشنا باشد. به صورت عمیق و تخصصی و در کنار این تخصص مهارت و تجربه کار نیز داشته باشد.

برخی افراد معتقدند که منتور باید تجربه شکست داشته باشد اما این یک الزام نیست. تجربه و مهارت در یک کار ممکن است هرگز به شکست نینجامد اما قطعا باعث کسب دانش کاربردی در عمل می شود. تجربه شکست خود می تواند بعنوان یک فاکتور مناسب برای منتور باشد اما واجب نیست که یک منتور حتما در طول زندگی خود در حوزه تخصصش شکست خورده باشد.

چرا داشتن منتور مهم است؟

حضور یک منتور در کسب و کار اهمیت زیادی دارد. نه تنها به دلیل انتقال دانش و آگاهی و مهارت که افراد می توانند فراگیرند، بلکه منتورینگ یک حمایت جنبی از تک تک افرادی است که در یک کسب و کار مشغول فعالیت بوده و در حال کسب مهارت نیز هستند. داشتن یک منتور خوب و با تجربه در یک کسب و کار بعنوان یک مزیت محسوب می شود.

 منتور استارتاپ

همزمان با ورود دیکشنری استارتاپی (استارتاپ چیست) به کشور ما، منتور و منتورینگ نیز با آن وارد شد که این یک اتفاق خوب بود. قبل از اینکه منتورها مطرح شوند، مشاوران بودند که کار منتورها را به شکلی انجام می دادند. اما منتور استارتاپ شخصی است که استارتاپ و تیم استارتاپی را با دانش و تخصص در کنار مهارت و تجربه هدایت کرده و راهکارهای درست و عملی و آزموده شده را در اختیار رهبر و اعضای تیم استارتاپی قرار می دهد. منتورهای استارتاپ ها که مدتها در کنار یک استارتاپ فعالیت می کنند، موضوعی فراتر از منتورهای رویدادهای استارتاپی مانند استارتاپ ویکند و … هستند.

منتور استارتاپ ویکند

منتورهای رویداد استارتاپ ویکند و یا رویدادهای مشابه با نامهای دیگر که طی دو یا سه روز متوالی در مکانی خاص برگزار می شود، افرادی هستند که برای آن مدت وقت و زمان و انرژی خود را وقف رویداد مربوطه و تیم ها و حاضرین آن رویداد می کنند تا تجربیات خود را به صورت فشرده و در سریعترین زمان ممکن با کمترین ابزارها و در فضایی معمولی در اختیار قرار دهند. این افراد برای آن دو یا سه روز از زندگی و خانواده و کار و کاسبی خود زده و تمام وقت خود را در اختیار تیم های استارتاپی قرار داده اند تا بتوانند حداکثر میزان انتقال دانش و تجربه را در همان زمان اندک داشته باشند. منتورهای رویدادهای استارتاپی معمولا از افراد صاحب نام اکوسیستم استارتاپی و مالک یا موسس یا اعضای موفق استارتاپ های موفق یا شکست خورده هستند.

نقد منتورها

در فضای فعلی اکوسیستم استارتاپی کشور، نقدهای زیادی به منتورها و منتورینگ وارد شده است. افرادی که گاه اطلاع کافی از سابقه و فعالیت منتورها ندارند و یا صرفا از دور نیم نگاهی به فعالیت های منتورها داشته اند، گاه با نظرات خود نقدهای بی پایه ای را ارائه می کنند. اگرچه این بین افرادی هستند که به درستی منتورها را نقد کرده و با بررسی فعالیت آنها، کسب و کارشان، سابقه و مهارتشان و همچنین جایگاه فعلی منتور مواردی را مطرح می کنند که گاهی ارزشمند است. برای مثال مطرح می شود که چرا منتور باید فردی باشد که نه تجربه استارتاپ دارد و نه کسب و کاری که خود تاسیس کرده و یا در آن حضور داشته است که این نقد به نظر من وارد است.

تفاوت منتور و مشاور

بسیاری از اوقات افراد تفاوت بین منتور و مشاور را به درستی درک نمی کنند. در مطالب بعدی در مورد تفاوت های بین منتور و مشاور توضیحاتی را می نویسم.